De muziekindustrie zal veel meer moeten experimenteren met nieuwe
businessmodellen. Dat betoogde Alexander Osterwalder, specialist in
bedrijfsmodellen, tijdens muziekcongres Eurosonic Noorderslag.
De omzet uit betaalde downloads was ook in 2009 nog altijd niet
groot genoeg om teruglopende inkomsten uit cd-verkopen te compenseren.
Naast de verkoop van digitale liedjes, zullen verschillende nieuwe
bedrijfsmodellen moeten ontstaan om geld te verdienen aan muziek op
internet.
Zwakke modellen
Eén ding was duidelijk, tijdens de presentatie van zelfbenoemd business
model alchemist Osterwalder: het oude concept van platenmaatschappijen
kent bijzonder veel zwaktes.
"De oude muziekindustrie haalde zijn omzet uit de verkoop van albums",
vertelde Osterwalder vrijdag 15 januari tijdens Eurosonic Noorderslag in
Groningen. "Platenmaatschappijen hadden bovendien geen enkele relatie
met hun klant, de muziekluisteraar."
Oude uitgangspunten
Osterwalder is geen muziekexpert. Wel is de Zwitserse onderzoeker, auteur en
consultant gespecialiseerd in het vernieuwen van bedrijfsmodellen.
En de oude uitgangspunten van de muziekindustriemodellen zijn, zoals bekend,
gedateerd.
Platenbonzen haalden bovendien het grootste deel van hun omzet binnen via een
handje vol sterren. Onsuccesvolle acts en alle marketing die daarbij kwam
kijken, werden gesubsidieerd door slechts een paar grote hits, zegt
Osterwalder. Dat kon omdat distributie schaars was, de platenmaatschappij
bepaalde wat tegen welke prijs in welke winkel kwam te liggen.
Al deze uitgangspunten zijn, door de mogelijkheden van internet, echter
achterhaald.
Digitaal verdienen
Terwijl de verkoop van fysieke albums in de 21ste eeuw kelderde en
consumenten snel gewend raakten aan (illegale) downloads op internet, waren
platenmaatschappijen en rechthebbenden traag met het beschikbaar maken van
legale liedjes op internet.
De 'oude' muziekindustrie lijkt zijn achterstand inmiddels door te hebben en
steunt langzaamaan verschillende digitale initiatieven. De industrie heeft
een kleine inhaalslag gemaakt. In 2009 was de verkoop van digitale muziek
goed voor 27 procent van de totale wereldwijde muziekverkoop, aldus
de IFPI, de internationale vereniging van platenmaatschappijen.
Toegang
Deze digitale inkomsten komen hoofdzakelijk van de verkoop van digitale
liedjes. Er is echter een nieuwe inkomstenstroom in de maak: geld uit de
'toegang tot muziek'.
'Toegang' klinkt cryptisch. Het idee is dat het toegankelijk maken van online
muziek ook geld kan opleveren - via een abonnement of door middel van
advertenties. De muziekindustrie zal, net als de aanbieders van mobiele
telefonie, "de wereld bekijken door de lens van de gemiddelde omzet per
gebruiker", zo stelde de topman van Warner Music, Edgar Bronfman, vorig
jaar al in het jaarverslag van de IFPI. Met andere woorden: inkomsten komen
uit diensten, niet uit de verkoop van losse liedjes of albums.
Deze diensten kunnen tegen betaling onbeperkt toegang bieden tot downloads.
Een ander model is streaming
muziek, liedjes die de luisteraar direct vanaf internet beluistert
en dus niet bezit.
Deze nieuwe, experimentele ideeën zijn precies waar Alexander Osterwalder op
doelt: nieuwe verdienmodellen met nieuwe uitgangspunten.
Spotify
Eén van deze diensten die veel aandacht krijgt is het van oorsprong Zweedse Spotify.
Gebruikers luisteren direct vanaf internet naar ongeveer 6 miljoen liedjes. "De
URL (webadres, red.) is de nieuwe mp3", zei Niklas Ivarsson,
verantwoordelijk voor licenties van Spotify, tijdens Eurosonic Noorderslag.
Gebruikers van streaming bezitten de liedjes niet. Maar Spotify's model heeft
grote voordelen, zegt Ivarsson: "Bij een download moet je wachten tot
een liedje binnen is. Bij streamen kan de gebruiker direct luisteren. Ook
heb je toegang vanaf allerlei computers en andere digitale apparaten. Je
bent niet meer afhankelijk van één pc waar al je liedjes op staan."
Gebruik van Spotify is gratis, in ruil voor het aanhoren van advertenties. Het
advertentiemodel alleen lijkt echter niet voldoende om winstgevend te
worden. Spotify probeert daarom zoveel mogelijk gebruikers te overtuigen om
over te stappen op een betaald abonnement. Premium-klanten horen geen
advertenties en kunnen Spotify ook op hun telefoon gebruiken.
Licenties
"Spotify komt in 2010 naar Nederland", liet Ivarsson weten. Meer
details gaf hij niet. De dienst is vooralsnog alleen verkrijgbaar in Zweden,
Groot-Brittanië, Spanje, Frankrijk, Noorwegen en Finland.
Eerder was er spraken van dat Spotify in 2009 in Nederland zou lanceren.
Volgens Ivarssen was Spotify echter nog niet klaar. "We willen het
graag goed doen." Hoewel Spotify het officieel ontkent, is het
verkrijgen van licenties mogelijk een vertragend element. In Nederland is
Spotify in gesprek met auteursrechtenorganisatie Buma/Stemra.
22tracks
Muziek-site 22tracks wachtte niet op Buma/Stemra. "We zijn maar gewoon
op de anarchistische manier gestart. Pas nadat we live waren, hebben we bij
Buma/Stemra aangeklopt", vertelt mede-oprichter Gilles de Smit. Alsnog
werd 22tracks overigens vriendelijk ontvangen door de auteurrechtenclub.
22tracks Krijgt zijn muziek veelal van platenmaatschappijen, dus van
gesteggel met de labels is geen sprake.
De muzieksite geeft in 22 genres muziektips, 22 aanbevelingen per genre. Deze
favoriete nummers worden uitgekozen door dj's en recensenten en zijn op de
site te beluisteren. De Smit wil geld verdienen door extra tiplijsten toe te
voegen die gekoppeld zijn aan een merk. Bedrijven zijn volgens De Smit
bereid te betalen om geassocieerd te worden met bepaalde genres of
artiesten.
Ook Nokia bezig met 'toegang'
Het grote buzzwoord mag dan streamen zijn, het downloaden van liedjes
kan ook in abonnementsvorm. Telefoonmaker Nokia
introduceerde in 2009 bijvoorbeeld Comes With Music, een dienst om een
jaar lang onbeperkt liedjes te downloaden. In Nederland is de dienst gratis,
bij een speciaal mobiel abonnement bij KPN.
Nokia volgt hiermee Apple's
muziekwinkel, de iTunes Store. Hoewel de verkoop van muziek op zich al
geld opbrengt, is Comes With Music net als iTunes vooral ook een manier om
telefoontjes aantrekkelijker te maken.
Ook een business model: een muziekdienst om meer apparaten te verkopen.
Lees ook:
stroomversnelling
Lala koopt
huren?
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl